Bieganie to jedna z najbardziej naturalnych form ruchu dla człowieka. Przynosi nam też bardzo wiele korzyści zdrowotnych na raz. Czasem jednak potrzeba kilku podstawowych informacji, aby mądrze zacząć, nie zrobić sobie kontuzji i nie wypalić się. W odcinku: strefy treningowe, plany treningowe, podstawy metabolizmu komórkowego, czy biegając można schudnąć?, jak zacząć, żeby się nie zniechęcić? często popełniane błędy, sposoby na motywowanie się do biegania, technika biegania, czyli rzecz o butach.

Ruch fizyczny jest obok odżywiania, snu i relacji społecznych jednym z podstawowych źródeł zdrowia. Człowiek jest stworzony do ruchu, dlatego gdy przestajemy się ruszać - zaczynamy chorować. Tymczasem wystarczy 2 godziny ruchu w tygodniu i to niekoniecznie w formie sportu, aby utrzymać dobre zdrowie fizjologiczne i metaboliczne. W tym odcinku: dlaczego uważamy, że ludzie są zbudowani do ruchu? jakie konsekwencje ma brak ruchu fizycznego? jakie mechanizmy sprawiają, że ruch sprzyja zdrowiu? jak się ruszać, żeby utrzymąć zdrowie? co robić, aby zwiększać sprawność fizyczną?

W naszych jelitach nosimy 1kg bakterii, których komórek jest więcej niż komórek naszego ciała. Czy są to tylko pasażerowie na gapę, czy spełniają jakąś istotną funkcję? W tym odcinku podcastu: historia odkryć i usuwania bakterii z naszego otoczenia, podstawowe fakty na temat funkcji jelit, znaczenie mikrobiomu w regulacji pracy jelit, wpływu na zdrowie i psyche, jak dbać o odpowiedni mikrobiom?

Dr Tomasz Tokarz jest praktykiem i teoretykiem edukacji. Rozmawiałem z nim o podstawowej rzeczy dla edukacji, czyli o celu szkoły.Zatem w odcinku: Cel szkoły - formowanie w danej kulturze czy wsparcie indywidualnego rozwoju? Historia edukacji publicznej - od starożytnej Grecji, przez oświeceniową Europę aż po dziś. Metody formowania obywatela w szkole współczesnej. System do zmiany, czy do reformy?Ukryte funkcje szkoły - socjalizacja itp.

W przestrzeni publicznej znajdziemy bardzo dużo informacji o tym jaka dieta jest zdrowa, a jaka niezdrowa. Trudno nam się zgodzić co do choćby jednego (no może poza słodyczami). Mamy zatem radykalnych wegan i równie radykalnych mięsożerców (ukrywających się pod sformułowaniem "keto"). W tym odcinku postaram się odpowiedzieć na pytanie: czy weganizm jest zdrowy, przy okazji odpowiadając na pytanie: czy jedzenie mięsa jest zdrowe.W odcinku: historia i prahistoria diety i jedzenia mięsa,zalety weganizmu,zalety jedzenia produktów odzwierzęcych,osobiste decyzje dietetyczne.Cytowane źródła: Twin research indicates that a vegan diet improves cardiovascular health | News Center | Stanford MedicineCardiometabolic Effects of Omnivorous vs Vegan Diets in Identical Twins: A Randomized Clinical Trial | Nutrition, Obesity, Exercise | JAMA Network Open | JAMA NetworkYou Are What You Eat: What Does the 2023 Stanford Twins Nutrition Study Really Show? - Center for Nutrition Studies

Cukier, czyli fruktoza i glukoza. Glukoza to najważniejsza po wodzie substancja w każdym żywym organizmie. Czy może być dla nas niebezpieczna? Okazuje się, że tak, i jak zwykle - niebezpieczeństwo wynika ze stężenia. Fruktoza zaś - ta słodka substancja zwabiająca wszelkich amatorów słodyczy (od pszczół po człowieka) - to już zupełnie inna historia. W odcinku: fascynujący świat mitochondriów,insulina i efekt insulinowy,skąd bierze się nadwaga, czyli o tkankach tłuszczowych,jak bezpiecznie się odchudzać.Warto zajrzeć: Robert Lusting; Metabolical. The Truth About Processed Food and How it Poisons People and the Planet. jessie inchauspé – Glukozowa rewolucjaSugar -- the elephant in the kitchen: Robert Lustig at TEDxBermuda 2013 - YouTubehttps://youtu.be/YKwpF-JjQkY?si=ieG7F3tZEsBfDzm5

Pierwsza część cyklu "Podstawy zdrowia": ODŻYWIANIE W odcinku: podstawowe pokarmy (cukry, tłuszcze, białka, witaminy, mikroelementy i makroelementy), ich występowanie i funkcje w organizmie,insulina i trawienie węglowodanów,ewolucyjne podstawy żywienia

Co to znaczy myśleć jak naukowiec? Czy nauka przydaje się nam na codzień? Dlaczego lepiej słuchać tych, którzy wypowiadają się bez pewności? Czy należy słuchać celebrytów? O tym w rozmowie z Wojtkiem Gawlikiem dziś. Serdecznie zapraszam.

Myślenie naukowe to coś innego niż myślenie codzienne. Jednak wiedza na temat tego jak myślą naukowcy (lub raczej jak powinni myśleć) może się bardzo przydać w codziennych decyzjach, szczególnie tych ważnych. W odcinku: co to jest metoda naukowa,indukcja i dedukcja,błędy poznawcze i racjonalizacje,analiza krytyczna,codzienne decyzje z wykorzystaniem metody naukowej,nauka zmiany zdania.

Pojęcie inteligencji, a tym bardziej sposoby na jej mierzenie, stały się źródłem wielu pseudonauk, z rasizmem i eugeniką na czele. Czy spaliło to inteligencję jako teorię, którą nie warto się zajmować? Pewnie tak by się stało, gdyby nie to, że teoria ta się broni. Badania empiryczne jasno dowodzą, że istnieje czynnik, który pozwala przewidzieć jak sobie poradzimy w bardzo różnych kontekstach intelektualnych. Dlaczego zatem wciąż boimy się inteligencji? W odcinku: mroczna historia inteligencji,potencjał inteligencji,mit inteligencji wielorakich (H. Gardner),co oznacza być inteligentnym, czyli - inteligencja to nie wszystko!

Pojęcie inteligencji powstało, gdy psycholodzy i pedagodzy zauważyli, że dzieci, które sobie dobrze radzą w szkole z jednego przedmiotu, zwykle radzą sobie dobrze również z innych. Zauważyli oni, że nauka przychodzi im z łatwością, w przeciwieństwie do pozostałych. Uznali, że istnieje jakiś ogólny czynnik umysłowy, który to tłumaczy. Tak powastała inteligencja właśnie. W odcinku:historia powstania inteligencji,istota inteligencji (czym jest inteligencja),jak mierzymy inteligencję (czyli testy IQ),jak można się do testów przygotować,czy inteligencja jest dobrym wskaźnikiem sukcesów w życiu?

Stres zwykle jest zjawiskiem niepożądanym. Chcemy nad nim zapanować, pozbyć się niego. Jednak bez stresu nie potrafilibyśmy sobie poradzić z lwem na sawannie i skazani byśmy byli na pożarcie. Stres jest potężnym mechanizmem fizjologicznym skłaniającym nas do działania. Jak to zatem jest z tym stresem? Dobry czy zły? W tym odcinku: fizjologia reakcji stresowej,funkcje i ewolucja stresu,rodzaje stresu: eustres, dystres, stres przewlekłychoroby związane ze stresem,sposoby na radzenie sobie ze stresem.

Od 2020 eksperymentujemy z włączeniem komunikacji niebezpośredniej do naszgo życia - w pracy, relacjach, szkole. Jakie zagrożenia i jakie korzyści przynosi komunikacja niebezpośrednia, czasem zwana "onlinem"? O tym rozmawiałem z Wojtkiem Gawlikiem, twórcą kanału Edu Klaster oraz Klubu Odkrywców Świata, w którym łączy się przez internet z młodymi ludźmi z całej Polski, aby rozmawiać o nauce. W odcinku o: - ograniczeniach i sile empatii, - edukacji z wyboru i motywacji wewnętrznej, - pasji do nauki, - ograniczeniach systemu szkolnego.

Empatię potocznie rozumie się jako współczucie. Okazuje się, że empatia, tak jako to rozumie współczesna psychologia, jest procesem daleko ważniejszym. Bez empatii nie bylibyśmy w stanie sprawnie się komunikować ani funkcjonować w społeczeństwie. Empatia jest jedną z najważniejszych umiejętności nabywanych w dzieciństwie. W odcinku: empatia emocjonalna (afektywna),empatia poznawcza,teoria umysłu,mentalizacja,kręgi bliskości Robina Dunbara,funkcje empatii,ewolucja i pochodzenie empatii,znaczenie empatii (w tym wpływ na rozwój depresji).Wybrane źródła: Robin Dunbar, Człowiek. Biografia, Copernicus Center Press, 2016

Zdefiniować pojęcie "emocje" wcale nie jest tak prosto. W tym odcinku zdecydowałem się przyjąć definicję mówiącą o tym, że emocje to specyficzny stan psycho-somatyczny, związany głównie z obecnością hormonów i neuroprzekaźników, przez które czujemy się radośni, smutni, zdenerwowani czy przestraszeni. Mówiłem też o ewolucyjnych hipotezach emocji: emocji jako sposobu na przetrwanie,emocji jako sposobu na komunikację.A także o tym : z czego wynika to, że w podobnych sytuacjach przejawiamy inne emocje,jakie są podstawowe emocje wraz z ich cechami rozpoznawczymi,jak modyfikować reakcje emocjonalne i uczyć się ich,dlaczego emocje nie powinny trwać długo i do czego prowadzi chroniczne ich przeżywanie.Cytowane źródła: Feldman Barrett Lisa, Jak powstają Emocje, Wydawnictwo Cedewu 2020.

Umiejętności są rodzajem pamięci. W przeciwieństwie jednak do pamięci zdarzeń i wiedzy (zwanych pamięcią deklaratywną), umiejętności (a wiec pamięć proceduralna) tkwią w nieświadomych częściach mózgu. Korzystamy z nich w każdej minucie naszego życia, ale nie zdajemy sobie z nich sprawy. Możemy je za to ćwiczyć. W tym epizodzie będziemy poruszać następujące tematy: natychmiastowy feedback,znaczenie mistrza / trenera,rola błędu w uczeniu się,powtarzanie jako podstawa uczenia się umiejętności,znaczenie prawidłowego wykonywania ćwiczeń,zasada 85%,nastawienie i motywacja,wyzwania,mity uczenia się.

Czym jest wiedza? Jak sprawić, żeby uczyć się sprawniej i dłużej zapamiętywać. W tym odcinku odpowiem na te pytania, będzie więc masa praktycznej wiedzy o tym... jak gromadzić wiedzę, w tym: znaczenie mistrza/nauczyciela/trenera,efekt wczesnej ekspozycji,motywacja wewnętrzna, wewnątrzsterowność,krzywa zapominania/zapamiętywania,natychmiastowy feedback,wielozmysłowość, angażowanie zmysłów,znaczenie emocji (rola dopaminy),nawyki i samokontrola,środowisko sprzyjające nauce,protipy sprzyjające nauczaniu (czyli mini poradnik dla edukatorów).

Czym jest myślenie? Czyli: schemat przetwarzania danych w ludzkim mózgu,różnice i podobieństwa w myśleniu zwierząt i ludzi,koncepcja trzech światów Karla Poppera,filtry poznawcze,błędy poznawcze,racjonalizacje,myślenie świadome i nieświadome (Leonard Mlodinow),myślenie szybkie i wolne (Daniel Kahneman),myślenie racjonalne i naukowe,metafora mózgu naukowca i mózgu prawnika.

Czym jest pamięć? czyli: o neurobiologii pamięci i podstawach konstrukcji mózgu,o pamięci świadomej i nieświadomej,o pamięci semantycznej i proceduralnej,jak ćwiczyć zapamiętywanie i tworzenie wiedzy,jak ćwiczyć umiejętności,czym jest efekt FLOW i zasada 85%,jakie znaczenie dla tworzenia pamięci ma sen, ruch fizyczny, odżywianie,jak wspomóc zapamiętywanie.

Zapowiedź podcastu Istota Rzeczy, czyli jakie wnioski dla swojego życia można czerpać z wiedzy naukowej. Borys Bińkowski.